Казахын ард түмний цээрлэх ёсон

353


Казахын ард түмний цээрлэх ёсон бусад нүүдэлчин ард түмнүүдийнхтэй төстэй. Цээрлэл нь байгаль, газар устай хүйн холбоотойгоос улбаалсан гэлтэй. Түүнчлэн төр түмнээ хүндлэх, хүнлэг ёсыг дагаж хүндэтгэхтэй ч холбоотой. Тэдний зармыг нь доор танилцуулж байна.
Хүнлэг ёсыг дагахтай холбоотой цээр:
- Эцэг эхээ үл хүндлэх, гомдоох;
- Хүнийг алах;
- Худал хэлэх;
- Хулгай хийх;
- Андгай тангарагаасаа буцах;
- Нэг нэгэндээ хүч хэрэглэх;
- Хөрштэйгээ муудалцах;
- Хүмүүсийг гаднаас нь муулах;
- Ядуу, өнчин өрөөснийг гомдоох, адлах;
- Ахмад настай хүмүүстэй хамт сууж байхад түнээс түрүүлж үг хэлэх, идээ будаанд гар хүрэх;
- Охид, эмэгтэйчүүдийг доромжлох;
- Ил задгай хувцаслах;
- Охид, эмэгтэйчүүд, нялх хүүхэд рүү шунаж ширтэх;

- Ахмад настан, өнчин хүүхэд, бэлэвсэн эмэгтэйчүүдийг халамжлахгүй байх;
- Хутганы үзүүр, хоосон бууны хонгилыг хүн рүү чиглүүлэх;
- Хүнд хуйгүй хутга бэлэглэх;
- Хүүхэдгүй хоосон өлгийг хөдөлгөх;
- Гал руу нулимах;
- Жирэмсэн эмэгтэй үсээ тайруулах;
- Талх, будааг хаях;
- Хаалганы босго, довжоо гишгэх, хэрж зогсох;
- Шөнө дөлөөр ус барих, үс, хумс авахыг цээрлэнэ.

Төр түмнээ хүндлэхтэй холбоотой цээр:

- Төрдөө үл захирагдахыг хатуу цээрлэнэ. "Эзэн чинь эрлэгийн чөтгөр байлаа ч зарлигийг нь дага", "удирдагч хүн бол бурхны газар дээрх элч" гэдэг. Ард түмэн, улс орондоо аюул занал нүүрлэхэд эрчүүд зугтаж дүрвэхийг хориглодог.

Шашинтай холбоотой цээр:
- Аллах эзнээ үгүйсгэх, түүнтэй хамт өөр зүйлийг тахин шүтэхийг цээрлэнэ;
- Цусалж төхөөрөөгүй малын мах, гахайн мах идэх;
- Албан ёсоор гэрлээгүй үед, эсвэл эхнэр, нөхрөөсөө өөр хүнтэй бэлгийн харьцаанд орох, дотно харилцаа үүсгэх;
- Нохойных шиг шүдтэй ан амьдад, идэшээ сарвуугаараа барьдаг шувуудын мах идэх;
- Согтууруулах ундаа уух;

Байгаль, газар устай холбоотой цээр:
- Нар, сар луу харан морь харах;
- Гол мөрөн, гал, ус, үнс, малын хот, булшин дээр бие засах;
- Гэмгүй амьтныг хөнөөх;
- Шувуу, шоргоолж, зөгийний үүрийг эвдэх, өндгийг нь бяцлах;
- Удган модыг тайрах;
- Ургаа мод цавчих;
- Нялх ногоо зулгаах;
- Буга, тэх, угалз, хун, хойлог, ангир мэтийн амьтдыг намнах;
- Хотонд зөнгөөрөө орж ирсэн анг хороох;

Малтай холбоотой цээр:
- Морь малыг зодох;
- Моринд буруу харж мордох;
- Хоосон эмээл унах;
- Сүү саалийг газар, усанд дусаах;
- Зэл, хөгнө, аргамж, ач модыг гишгэж алхан гарах;
- Ботго, унага руу шунаж ширтэх;
- Нядалсан малын цусыг бусад малын нүдэнд харуулан асгах.
скачать dle 12.0
Санал болгох
Сэтгэгдэл
АНХААРУУЛГА: Уншигчдын бичсэн сэтгэгдэлд Bayan-ulgii.nutag.mn хариуцлага хүлээхгүй болно. ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Сэтгэгдэлтэй холбоотой санал гомдлыг 9318-5050 утсаар хүлээн авна.
Bayanulgii.nutag.mn